Eski bağlar coğrafyaları birbirine bağlıyor.
Eski bağlar bütün dünyayı bağlıyor.
Birkaç yıl önce, Oldvine Conference’ın çıkışıyla başlayan ve son dönemlerde de artık gittikçe görünür hale gelen eski bağlar ve eski bağlardan yapılan şarapların artık takibi mümkün hale geldi. Eski bağların yeri, sahibi, bölgesi, büyüklüğü ve hangi şarapların buradan üretildiğine dair envanter bir web sitesinde, dünyanın pek çok yerinden gönüllü çalışmaların bir araya getirilmesi ile artık görülebilir. Bu çalışmayı yöneten ünlü şarap uzmanı, nam-ı değer, kraliçe, Jancis Robinson, kendi ekibi ve old vine conference organizasyonu kurucusu Sarah Abbott ile geçtiğimiz Temmuz ayında bu sitenin açılışını canlı olarak Zoom konferansı ile yaptılar. Tüm dünyadan katılımcıların takip ettiği bu açılışı ben de heyecanla izledim. Öncelikle merak edenler için hemen adresi vereyim: https://oldvineregistry.org/
Girdiğinizde dünyanın herhangi bir yerindeki eski bağların koordinatları, sahipleri, bağların yaşları ve bu bağlardan yapılan şarabın adı, üreticisi gibi bilgileri bulmanız mümkün. Bu da çok değerli, çünkü aslında “eski bağı” görünür hale getirmek korumanın da önemli bir parçası.
Eski bağ meselesine kısa bir girip çıkayım.
Ama detaylı bir yazıyı IWSA’nın web sitesine konuk olarak 2021 yılında yazmıştım; eski bağların bilgeliği bize ne öğretir diye sormuştum. Yirminci yüzyılda giderek “verim odaklı” hale gelen üretim yaklaşımları, bağları modernize ederken, yaşları konusunda da bazı endüstri standartları oluşturdu. Bu standartlara göre 30 yaşından sonra bağlar verim anlamında daha düşük rekolte getirdikleri için, bağların düzenli bir şekilde gençleştirilmeleri bir rutin uygulama halini aldı. Ancak, 30 yaşını aşmış bağların kendi içlerinde varolan terroir birikimini, ya da giderek eskiyen bağların içerdiği farklı üzüm çeşitlerini korumak, ayrıca bu çerçevede bazı bölgelerde aşısız bir şekilde varolmaya devam etmiş çok nadir örnekleri görmek ve bu örneklerin şaraplarını merak etmek gibi sorular çok gerilerde kalıyordu. Son 20 yılın dünyasında bir önceki asrın kabul edilen modern üretim normlarının bir kısmının önemli sorgulamalarla terk edilmekte olduğunu görüyoruz. Bu sorgulamalarda eski bağların dönüştürülmesi de var. Bazı ülkelerde eski bağlar, bazı bölgeler ve çeşitler çerçevesinde korunuyor hatta apelasyona benzer sistemler kuranlar var.
Listede dolaşmak sanki dünya şarap ve bağlarında dolaşmak gibi. Siz de farklı ülkeleri, ya da üzümleri girdiğinizde kendi keşiflerinizi ve “şu şişeyi/bağı bulabilir miyim acaba?” sorusunu sorarken bulabilirsiniz kenidnizi. Avustralya’dan bu sitede tam 234 şarap/bağ var; 100 yaşın üzerinde örnekleri görmek insanda büyük merak duygusu da uyandırıyor. Yeni dünya şarapçılığının önemli ülkelerinden Avustralya. Şarapçılık adına en çok bilgi, belge ve geçmişleriyle bağlarını kayıt altına alanlardan. Onlar yaş almış bağlara sınıflandırma dahi yapmışlar. “Yaşlı”, “hayatta kalan”, “asırlık”, “atalık” (sırasıyla, old (35+ yaş), survivor (70+ yaş), centurion (100+ yaş), ancestor (125+yaş) olarak ayırmışlar. Dünyanın pek çok eski ve yeni şarap bölgesinde de phylloxera öncesinden kalan bazı bağlar korunmuş ve bunlara anıt bağ bakışı var. Yine bu listedeki ilginç örneklerden bir tanesi Güney Afrika’dan, 1771 yılında dikilmiş bir asma’nın halen şarap üretmekte olması. Her yıl yaklaşık 20 şişe şarap üretilen bu asma Güney Yarımkürenin en eski asması olarak tanımlanmış. Ispanya’dan tam 399 bağ/şarap işaretlenmiş. İngiltere’den bile 45 yaşında bir bağ işaretlenmiş.
Bu çalışmanın bizim için başlangıç itibariyle gurur verici bir tarafı da var. Türkiye’den tam 48 şarap var bu listede. 22 Mayıs 2023, Londra’da, Türkiye Miras Bağlar inisyatifi (Heritage Vines of Turkey) olarak gerçekleştirdiğimiz çalışmada, “Türkiye şarapçılığına taze bir bakış: Anadolu’nun eski bağları şarapları ve Karasakız üzümü-Bayramiç Projesi tadımları” başlığı ile tam 18 üreticinin 50 eski bağ şarabını sunmuştuk. Bu tadım aslında “oldvine registry” çalışmasının öncüsü oldu. Old Vine Conference’ın Türkiye temsilcisi ve Heritage Vines of Turkey ekibimizden Umay Çeviker sağolsun, her bir bağ, şarap ve üretici için tek tek kayıtları oluşturup bu proje ekibiyle paylaştı.
Aşağıdaki linkten Türkiye eski bağlar ve şaraplarına ulaşabilirsiniz.
https://oldvineregistry.org/vineyards?search=Turkey
Referans görseller: Açılış görseli, Kayra’nın Old Vine Semillon bağları, Şarköy, Trakya. Diğer görseller, old vine registry zoom toplantısı sırasında alınan görüntülerdir.
